Onze taal verandert voortdurend, al gaat dat vaak minder snel dan je denkt. Gelukkig kun je de ontwikkeling van de woordenschat door de eeuwen heen bekijken in historische woordenboeken.
Het woord zoen wordt al heel lang gebruikt: sinds ongeveer 1100. Maar het woord zag er toen heel anders uit: suona, spelde je toen, en het woord had ook een andere betekenis dan nu. Suona betekende alleen ‘verzoening’ en het had nog niets te maken met iemand een kus geven. In de dertiende eeuw veranderde de vorm wel in het al wat herkenbare soene, maar het betekende nog steeds hetzelfde.
Bron/lees meer: Taalunie
Welk woord in het Stadsutrechts is hét Utrechtse woord? Een verkiezing moet binnenkort uitsluitsel geven. Sinds afgelopen maandag kan iedereen via een speciale website woorden insturen. Begin augustus kan er gestemd worden op de vijf woorden die het vaakst zijn ingezonden, waarna op 28 augustus het “ultieme Utregse woord” bekendgemaakt wordt.
De initiatiefnemer van de verkiezing, Rob Vermeulen van Rake zaak, wil met het evenement het Utrechtse dialect onder de aandacht brengen. “Het Utregs is een belangrijk onderdeel van de Utregse identiteit. Het is een van de dingen die ons Utregs maakt. Het dialect is al zo goed als verdwenen, maar gelukkig nog niet helemaal. Utregters slikken nog steeds de ‘t’ in en noemen elkaar jochie, wijfie of ouchie. Laten we dat lekker zo houden, waor.”
Bron: Onze Taal
Wat is het ook alweer? ‘Dat zal hun bezuren’, of ‘hen bezuren’? (Hun!) En irriteert het lawaai ‘hen’ of ‘hun’? (Hen!)
Het onderscheid tussen hen en hun is van oorsprong kunstmatig, en zelfs de meest taalgevoelige mensen hebben vaak moeite de goede vorm te kiezen in dit soort gevallen.
Bij andere vormen, zoals mij, jou, haar en ons. bestaat er maar één vorm: het zal ‘mij’ bezuren én het lawaai irriteert ‘mij’.
Wordt het, kortom, niet eens tijd het onderscheid tussen hun en hen af te schaffen? Bijvoorbeeld door in dit soort gevallen altijd te kiezen voor hen, en hun alleen te gebruiken als bezittelijk voornaamwoord: ‘Ik wens hen veel plezier met hun wereldreis.’
Vul de enquete in op Onze Taal.
Het voorstel om Duitse persoonsaanduidingen met een mannelijke en een vrouwelijke vorm (bijvoorbeeld Studenten en Studentinnen) te vervangen door een vorm die gebruikt kan worden voor vrouwen en mannen en ‘alles ertussenin’ – namelijk Student*innen, dus met een zogeheten ‘gendersterretje’ erin – is voorlopig op de lange baan geschoven, in ieder geval tot november. De Duitse spellingraad wil eerst kijken of er geen alternatieven zijn, en of alle haken en ogen die deze schrijfwijze met zich meebrengt, omzeild kunnen worden.
Bron: Onze Taal
We kunnen alleen van Murakami, Pamuk en Ferrante genieten doordat ze perfect in het Nederlands worden vertaald. Dat is nog niet zo simpel. Het Expertisecentrum Literair Vertalen en de Taalunie zetten zich daarom al bijna twintig jaar met succes in om vertalers – uit én in het Nederlands – te professionaliseren.
Je pakt een woordenboek, zoekt de betekenis van de Franse of Russische woorden op en je hebt een vertaling. Het lijkt zo makkelijk. Niet voor niets trekt de vertaalwedstrijd die NRC Handelsblad en Bureau Verstegen & Stigter jaarlijks uitschrijven honderden deelnemers. Dit jaar waren het er 581, die in totaal 726 vertalingen maakten van gedichten.
Bron/lees meer: Taalunie
Op 12 juni is tijdens de bijeenkomst van het Comité van Ministers van de Taalunie de Taalraad Begrijpend Lezen opgericht. Aanleiding voor de Taalraad waren de resultaten van het PIRLS-onderzoek. Uit dat onderzoek blijkt dat het niveau van begrijpend lezen van leerlingen van het vierde leerjaar in Vlaanderen erop achteruit gaat. Vlaanderen en Nederland engageren zich, op voorstel van minister van Onderwijs Hilde Crevits, nu samen om een Actieplan Begrijpend Lezen maken.
Een paar maanden geleden werden de resultaten van het internationaal PIRLS-onderzoek begrijpend lezen voorgesteld. Uit de resultaten blijkt dat 97 procent van de Vlaamse leerlingen het basisniveau van de eindtermen haalt, maar in internationaal vergelijkend onderzoek met tien jaar geleden daalt het gemiddelde niveau.
Bron/lees meer: Taalunie
Matijs Lips van het Dr. Nassau College in Beilen is in een publieksverkiezing gekozen tot de beste docent Nederlands 2018. Hij ontving de prijs zaterdagochtend in het NPO Radio 1-programma De Taalstaat (KRO-NCRV) uit handen van minister van Onderwijs Arie Slob. Het is de vijfde keer dat de prijs wordt uitgereikt. De zoektocht naar de Beste leraar Nederlands van Nederland en België is een initiatief van De Taalstaat en het Genootschap Onze Taal.
Bron/lees meer: Onze Taal
Op 12 december 2017 is de Braille Autoriteit opgericht. Binnen dit convenant zullen verschillende werkgroepen van braillegebruikers, -producenten, dienstverleners en onderwijsverstrekkers standaarden voor braille ontwikkelen en toepassen. De Braille Autoriteit werd gerealiseerd met een startsubsidie van de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek en is ondergebracht bij de Taalunie, de instantie die sinds 1980 instaat voor het gemeenschappelijke beleid rond taal en letteren in het Nederlandse taalgebied.
Bron/lees meer: Taalunie
De VPRO Gids-lezer ergert zich groen en geel aan de uitspraak van televisiepresentatoren. Dit vroeg om meer onderzoek, en antwoord op de vraag waar men zich nu eigenlijk druk over maakt.
Per Schuitemaker uit Hoorn heeft heel wat in gang gezet. Kort na de verkiezingen in maart scheef hij naar onze brievenrubriek ‘Forum’ om te bedanken voor de VPRO Gids-verkiezingsspecial. Zijn complimenten kwamen met een kanttekening: Eva Jinek en Mariëlle Tweebeeke waren weer volop te zien en te horen geweest op televisie.
‘Jinek onderbreekt gasten op haaibaaierige toon en kan de r niet goed uitspreken. Tweebeeke blijft zich in allerlei bochten wringen om het Nederlands zo perfect mogelijk uit te spreken en dat lukt dan niet (“Nuuwsuur” in plaats van “Nieuwsuur” en “zel” in plaats van “cel”) en ook geen normaal rollende r bij haar. Allebei snel naar een logopedist.’
Bron/lees meer: VPRO
Vroeger ging men met een schoolbord op pad. Bredero schreef er in 1615 al over: “Noch kreeg hy … en schrijf-boeck van fijn kapitoorye, Mit een nuwt school-bort, met een kategismus enz.,” in: J. ten Brink et al. (ed.), De Werken van G.A. Bredero, deel 2. Amsterdam, 1890, p. 106.
Zagen we dan kinderen zwarte krijtborden met zich meeslepen? Gelukkig niet. Een schoolbord was een houten lade waarin kinderen hun schoolspullen droegen. De lade werd ook wel als lessenaar gebruikt. Deze schoolborden werden zeker tot in de 19e eeuw nog in sommige delen van Z-Nederland gebruikt.
Bron/lees meer: Instituut voor de Nederlandse Taal